„Mamma mia”, „¡Ole!”, „Banzai”, „Man Zou”, „Great!, czyli wędrówki po świecie w czasach kwarantanny i nie tylko

Uziemieni w wakacje? Majówka zamieniona w domówkę? Cóż. Siła wyższa. Nie narzekajmy jednak, przetrzymamy. W zastępczą podróż zaś zawsze można się udać w wyobraźni, wirtualnie, telewizyjnie. Możliwości jest wiele. Ja jak zwykle rekomenduję pełną wrażeń, zdumień i przygody wyprawę książkową. I to aż w pięć fascynujących miejsc z całego świata. Do Włoch zabierze nas Monika Utnik-Strugała („Mamma mia”), Hiszpanię zwiedzimy z Moniką Bień-Königsman („¡Ole!”), Japonię przybliży nam Zofia Fabjanowska-Micyk („Banzai”), a Chiny Izabela Kaluta („Man Zou”). Wreszcie - Wielką Brytanię poznamy dzięki Tinie Oziewicz („Great!”). Oto seria przewodników dla dociekliwych czytelników - tych młodszych, i tych starszych. Oto podróże w czasie kwarantanny.

Pięć tomów prezentuje wiedzę o pięciu państwach w pigułce. Autorzy wybierają to, co najciekawsze, najbardziej zdumiewające. Przyglądają się podobieństwom i różnicom, analizują prawdziwość niektórych naszych stereotypowych wyobrażeń na temat Włoch, Chin, Japonii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii. Te książki to ogromna skarbnica wiedzy o kulturze, historii, obyczajach i zwykłym codziennym życiu. Nie zabrakło podstawowych danych o sprawach ustrojowych (co szczególnie ważne choćby w przypadku Chin), kwestiach formalnych (np. waluta), geografii, klimacie, dowiadujemy się także tego i owego o językach (i znów najciekawsze okazuje się to, co najbardziej egzotyczne, czyli Chiny i Japonia). Podstawy lokalnych dobrych manier również mogą okazać się przydatne, gdy prawdziwe podróże będą w końcu możliwe. Podoba mi się, że omawiane kraje nie są traktowane jak kulturowe monolity, że autorzy uwzględniają ich wewnętrzne zróżnicowanie.

Każdy tom został napisany i zilustrowany przez inny autorski zespół, ale cała seria jest niezwykle spójna zarówno pod względem języka, układu książek, jak i grafiki. Co więcej, mimo podobieństw ilustratorom (wszystkim) udało się świetnie przemycić nawiązania do opisywanej kultury, za pomocą czcionki, doboru kolorystyki, stylu grafiki oddać jej ducha. Ta zasada działa we wszystkich przypadkach. Japonia Joanny Grochockiej to odwołujące się do flagi barwy czerń, biel i czerwień oraz geometryczne, uproszczone formy, Hiszpania Marii Dek to bogactwo lekko przygaszonych, jakby wyblakłych od słonecznych promieni kolorów i ruch. Chiny Jacka Ambrożewskiego to przede wszystkim świetnie dobrana czcionka nagłówków i tytułów przypominająca krój oryginalnego pisma zza Wielkiego Muru. Wreszcie zielone, słoneczne, rodzinne Włochy Anny Ładeckiej i dla kontrastu chłodna, błękitno-czerwona, dystyngowana i zdystansowana Wielka Brytania Zosi Frankowskiej. 

Konsekwentny układ każdej pozycji przypomina połączenie prostej książki popularnonaukowej z przewodnikiem turystycznym. Na początku autorki prezentują podstawowe informacje o omawianym kraju, następnie widzimy mapkę, na której zaznaczono najważniejsze miejsca, to, co w każdym z państw naprawdę warto zobaczyć. Legenda do mapki śmiało może pełnić funkcję autonomicznego miniprzewodnika. Nie pomińcie tej części.

Na kolejnych stronach znajdziecie informację o wszystkim tym, co w danym kraju najciekawsze, najbardziej intrygujące, wybrane informacje o kulturze, historii, zwyczajach. Mity, legendy i naukowe dokonania. Anegdoty i twarde fakty. Ludzi i miejsca. Przeszłość, teraźniejszość i czasami przyszłość (ach ta Japonia).

Fascynujące są opisy obyczajów i rytuałów związanych ze świętami, tymi, które obchodzone są również u nas i tymi egzotycznymi, czasami ograniczonymi do jednego miejsca na świecie. Choćby Boże Narodzenie można celebrować na tysiąc sposobów. Na przykład Hiszpanie karmią bożonarodzeniowy pieniek.

Poznajemy również słynne postaci, artystów, ikony kultury i popkultury, bohaterów książek, filmów kojarzonych z poszczególnymi krajami. Wybór subiektywny, ale z reguły trafiony.

Jak w porządnym przewodniku autorzy pokazują nam wybrane miejsca, wydarzenia, zabytki, budowle, święta. Opisują przy tym nie tylko te najbardziej znane, oklepane, znajdujące się niemal w każdym bedekerze. Sięgają nieco głębiej, szukają tych ciekawostek, które świadczą o wyjątkowości omawianego kraju. To duży atut. Sama odkryłam wiele faktów, które mi umknęły, lepiej zrozumiałam niektóre różnice kulturowe.

Na końcu książek znajduje się jedna z moich ulubionych sekcji, czyli słowniczek. Co ważne, autorki nie zapominają o konsekwentnym prezentowaniu wymowy obcych słów. Dziękuję. Niby taka prosta rzecz, zwykły zapis fonetyczny, a tak ułatwia życie i małym podróżnikom, i ich dorosłym przewodnikom.

Poznawanie świata, innych kultur to także (dla niektórych przede wszystkim) zaglądanie do kuchni, próbowanie nowych smaków. I nie tylko. Kulinaria to zapachy, to rytuały, zwyczaje, zwierciadło, w którym odbija się obyczajowość, historia i tradycje danej społeczności. Z tego też powodu autorzy naprawdę dużo miejsca poświęcają szeroko rozumianym kwestiom żywieniowym. Całe rozdziały traktują o potrawach, świętach i specjalnych wydarzeniach, podczas których coś się w szczególny sposób spożywa. Zaglądamy do chińskiej kuchni, uczymy się używania pałeczek, kosztujemy włochatego tofu i odrętwiającej fasolki. W Japonii smakujemy sushi i popijamy herbatę. Włochy to istny kulinarny raj - pizza, mortadela, makarony i lody. I oczywiście włoszczyzna. W Hiszpanii sięgamy po tapas, zachwycamy się paellą. Odważni kulinarni eksperymentatorzy mogą skusić się na rybę o smaku czekolady, a dzieciaki nie odmówią Chupa Chups. I Wielka Brytania. Nudna? Ryba z frytkami? Nic bardziej mylnego. Wyobraźcie sobie wyścigi, podczas których podrzuca się na patelni naleśniki, lub tak egzotyczną potrawę jak frapująca ropucha w dziurze.

To teoria. Autorzy pomyśleli również o praktyce i na końcu każdej książki przygotowwano specjalną sekcję z lokalnymi przepisami. Proste i do zrobienia z dostępnych w polskich sklepach składników pozwolą choć na chwilę poczuć egzotyczny klimat Chin (np. smażone lody), Japonii (np. onigiri), schłodzić się w upalny dzień hiszpańskim gazpacho lub poprawić sobie humor włoskim tiramisu. Ja chyba wypróbuję brytyjskie crumble, czyli owoce pod kruszonką.

Duża, przejrzysta czcionka, treściwe, ale nieprzeładowane zbędnymi detalami strony sprawiają, że książka trafi w gust nawet 6-latka. Owszem, dorosły będzie musiał wyjaśnić to i owo, nakreślić szerszy kontekst, ale czyż wycieczki w realu tak właśnie nie wyglądają. Pokazujemy i opowiadamy, dopasowując za każdym razem treść opowieści do możliwości poznawczych dziecka. Tutaj zrobili to za nas autorzy, dobierając odpowiednią formę przekazania informacji - intrygującą, inspirującą, opartą na anegdocie. Lekki, pełen humoru język, zabawne wstawki, akcentowanie tego, co dziecko może uznać za ciekawe to klucz do sukcesu. To książki, które rosną wraz z czytelnikiem, do wielokrotnej lektury. Tak jak w życiu wracamy przecież w miejsca, które już wcześniej odwiedziliśmy, by odkryć je na nowo lub po prostu jeszcze raz poczuć ich specyficzny klimat. I zaświadczam, że dzięki tym pozycjom powstało kilka referatów szkolnych. Bardzo dobrych.

Wierzę, że już za chwilę, już za momencik świat ponownie się otworzy. Trzeba uzbroić się w cierpliwość, a czas uziemienia wykorzystać maksymalnie. Na przygotowania, na podróże palcem po mapie. Lub na trening przed hiszpańskimi mistrzostwami w drzemaniu.

MAMMA MIA. WŁOCHY DLA DOCIEKLIWYCH
Tekst: Monika Utnik-Strugała
Ilustracje: Anna Ładecka
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Data wydania: 2015
Seria: Świat dla dociekliwych
Liczba stron: 152
Oprawa: twarda
Format/forma: po prostu książka
Sugerowany wiek: według wydawnictwa 8+, według Mamobaba 6+

¡OLE! HISZPANIA DLA DOCIEKLIWYCH
Tekst: Monika Bień-Königsman
Ilustracje: Maria Dek
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Data wydania: 2016
Seria: Świat dla dociekliwych
Liczba stron: 168
Oprawa: twarda
Format/forma: po prostu książka
Sugerowany wiek: według wydawnictwa 8+, według Mamobaba 6+

BANZAI. JAPONIA DLA DOCIEKLIWYCH
Tekst: Zofia Fabjanowska-Micyk
Ilustracje: Joanna Grochocka
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Data wydania: 2015
Seria: Świat dla dociekliwych
Liczba stron: 164
Oprawa: twarda
Format/forma: po prostu książka
Sugerowany wiek: według wydawnictwa 8+, według Mamobaba 6+

MAN ZOU. CHINY DLA DOCIEKLIWYCH
Tekst: Izabella Kaluta
Ilustracje: Jacek Ambrożewski
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Data wydania: 2018
Seria: Świat dla dociekliwych
Liczba stron: 224
Oprawa: twarda
Format/forma: po prostu książka
Sugerowany wiek: według wydawnictwa 8+, według Mamobaba 6+

GREAT! WIELKA BRYTANIA DLA DOCIEKLIWYCH
Tekst: Tina Oziewicz
Ilustracje: Zosia Frankowska
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Data wydania: 2019
Seria: Świat dla dociekliwych
Liczba stron: 192
Oprawa: twarda
Format/forma: po prostu książka
Sugerowany wiek: według wydawnictwa 8+, według Mamobaba 6+