„Malutki Lisek i Wielki Dzik”, czyli Tam, Najdalej i Świt

Miś i Tygrysek z książek Janoscha, Chrupek i Miętus, Gucio i Cezar, Felek i Tola. Pumba, Simba i Timon. Kubuś Puchatek i jego brygada. Zwierzaki w parach, trójkach i innych konfiguracjach. Literatura, ba - sztuka przeznaczona dla dzieci, aż się od nich roi. Odmienne typy, różnorodne interakcje. Słowem, życie w pigułce. Czasami zwykłe przygody, kiedy indziej próby wytłumaczenia dzieciom tego, co ważne, tego, co trudne, i tego, co nie tylko najmłodszym spać po nocach nie daje i budzi egzystencjalne lęki (te małe i te duże). Seria trzech (mam nadzieję, że to tylko początek) komiksów Bereniki Kołomyckiej „Malutki Lisek i Wielki Dzik” sytuuje się gdzieś bliżej tego drugiego bieguna.

Tytułowi bohaterowie - Malutki Lisek i Wielki Dzik - to typowa sympatyczna para zwierzaków - przyjaciół. Choć spodziewałam się wyraźnego spolaryzowania charakterów tych postaci, autorka nie idzie na łatwiznę i nie wykorzystuje oczywistego zdawałoby się przyporządkowania cech. Mały wcale nie jest taki nieporadny, Duży wcale nie przypomina chłopka roztropka. Wydarzenia z ich życia stanowią kanwę do filozoficznych rozważań o rzeczach najprostszych - relacjach z bliskimi, z otoczeniem, i o najtrudniejszych - śmierci, przemijaniu i stracie.

Z każdym tomem („Tam”, „Najdalej”, „Świt”) świat przyjaciół się powiększa.  Kolejne rozdziały to kroki w nieznane pozwalające zdobywać nowe doświadczenia. Punkt wyjścia stanowi jabłonka, pod którą mieszkał spokojnie i samotnie Mały Lisek. Do czasu gdy pojawił się tam Wielki Dzik, a wraz z nim zmiana. To powolne rozszerzanie się perspektywy odpowiada poznawaniu otoczenia przez dziecko, które wraz z rozwojem odkrywa kolejne kręgi wtajemniczenia - dom, podwórko, to, co znajduje się za symbolicznym płotem i tak dalej bez końca.

Mimo pozornego "nic-się-niedziania" dwa pierwsze tomy prowokują czytelnika do rozmyślań...

O tym, że super mieszkać samemu pod piękną jabłonką, ale jeszcze lepiej dzielić to miejsce z kimś innym.
O tym, że warto otworzyć się na drugiego człowieka (zwierzaka).
O przyjaźni, której czasami mamy dość, ale gdy uświadamiamy sobie, że możemy stracić przyjaciela, ogarnia nas przerażenie.
O trudnej sztuce kompromisu.
O tym, że dla najlepszego kumpla możemy przekraczać nasze granice, nawet te fizyczne.
O tęsknocie za tym, co nieznane i za tym, co najbliższe. I o tym, że to nieznane z reguły budzi lęk.
O tym, że nasze życie wpisane jest w koło natury, że nawet nasz nastrój tu i teraz zależy od pory roku, pogody, otoczenia.
O pięknie ukrywającym się w rzeczach małych.
O radości i smutku.
O podążaniu za pragnieniami, marzeniami, które nie zawsze niestety są możliwe do spełnienia.
O poszukiwaniu własnego miejsca w świecie i czegoś, czego być może nigdy nie znajdziemy.
O tym, że tam, gdzie nas nie ma, trawa jest zawsze bardziej zielona.
O tym, że ...

Słowem autorka prezentuje czytelnikom kameralne opowieści skupione na relacji, interakcji pomiędzy Wielkim i Malutkim, pomiędzy nimi a światem. Bliższym i dalszym. Każdy rozdział stanowi odrębną historię - niezwykle prostą, w łatwy i przystępny sposób objaśniającą podstawowe prawdy. Wszystkie one wynikają jedna z drugiej, dopowiadają, tworzą spójny ciąg przyczynowo-skutkowy, zachowują przy tym swój autonomiczny charakter.

O ile pierwsze dwa tomy po prostu lubię, trzeci uznaję za prawdziwy majstersztyk, filozoficzne cacko nie tylko dla najmłodszych. Najpoważniejsza, najbardziej dojrzała część zaskakuje przewrotnością. Subtelna opowieść o śmierci i przemijaniu kryje w sobie dużo więcej znaczeń niż się na pozór może wydawać. To także, a może przede wszystkim, optymistyczna przypowieść o spełnieniu, afirmacja życia. Jętka ma tylko jeden dzień, by wykorzystać je w pełni. Dosłownie żyje chwilę, więc wyciska z każdej z nich maksimum doznań.

W tej części autorka z dużym wyczuciem przedstawia również problem radzenia sobie ze stratą. Malutki Lisek, przechodząc przez kolejne etapy żałoby, zyskuje szansę, by zastanowić się nad sensem. Czego? Wszystkiego.

Intymny i niezwykle ciepły klimat komiksu tworzą także subtelne akwarelowe malunki. Nawet jeśli pojawia się mrok i zagrożenie (a pojawiają się one dość często), miękka kreska osłabia ich negatywny wydźwięk. Delikatność i pewne niedopowiedzenie warstwy wizualnej idealnie pasują do filozoficznego, kameralnego charakteru opowieści. To dzięki nim zyskuje ona magiczny, baśniowy charakter. I, co najważniejsze, w wielu miejscach jest głównym nośnikiem treści.

Tekst bowiem autorka stosuje bardzo oszczędnie. Proste dialogi i komiksowe didaskalia uzupełniają i tak już czytelną narrację zapisaną w obrazie. Dzięki temu pozycja ta to świetna propozycja już dla najmłodszych dzieci, dobre wprowadzenie w sztukę komiksu.

Historie, choć mało skomplikowane, opowiedziane są mądrze, z dużym wyczuciem i poszanowaniem dziecięcej wrażliwości. Autorka unika natrętnego dydaktyzmu, pouczania. Każda opowieść kończy się jakimś niby-morałem, który raczej skłania do własnej refleksji niż przekazuje jedną oczywistą i niepodważalną prawdę. I w tym niedopowiedzeniu, ciągłym balansowaniu między dosłownością a metaforą tkwi siła tej serii. 

Pierwszy tom powstał jako rozwinięcie krótkiej historii nagrodzonej w drugiej edycji konkursu imienia Janusza Christy na komiks dla dzieci.

MALUTKI LISEK I WIELKI DZIK. TAM

Scenariusz i rysunek:  Berenika Kołomycka

Wydawnictwo: Egmont

Seria: Konkurs im. Janusza Christy

Data wydania: 2015

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Liczba stron: 48
Format/forma: komiksowe maksi

Sugerowany wiek: 3+

MALUTKI LISEK I WIELKI DZIK. NAJDALEJ

Scenariusz i rysunek:  Berenika Kołomycka

Wydawnictwo: Egmont

Seria: Konkurs im. Janusza Christy
Data wydania: 2016

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Liczba stron: 48

Format/forma: komiksowe maksi
Sugerowany wiek: 3+

MALUTKI LISEK I WIELKI DZIK. ŚWIT

Scenariusz i rysunek:  Berenika Kołomycka

Wydawnictwo: Egmont

Seria: Konkurs im. Janusza Christy

Data wydania: 2017

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Liczba stron: 48

Format/forma: komiksowe maksi
Sugerowany wiek: 3+, dla każdego