„Doba na oceanie. Jak przepłynąć Atlantyk kajakiem?”, czyli burze, sztormy, rekiny, latające ryby i pan Aleksander

„Doba na oceanie. Jak przepłynąć Atlantyk kajakiem?” to opowieść o pełnym pasji człowieku, który odrobinę mnie przeraża, bardzo intryguje, a przede wszystkim sprawia, że jestem pełna podziwu. I takiej pozytywnej zazdrości. Nie o przygodę, nie o sławę, nie o odwagę stawienia czoła nieobliczalnemu żywiołowi. To nie moja bajka, nie kręci mnie to i mam nadzieję (jako matka-kwoka), że moje dzieci jakieś spokojniejsze, mniej spektakularne hobby sobie znajdą. Zbieranie znaczków, trygonometrię czy hodowanie dżdżownic. Coś bezpiecznego, oswojonego.

Z drugiej strony z pełną premedytacją, bez względu na konsekwencje, wręczę im tę książkę i każę przeczytać. Ba, przeczytam wraz z nimi, a potem porozmawiamy.

„Doba na Oceanie” przedstawia bowiem jedną z najbardziej inspirujących historii, jaką kiedykolwiek słyszałam, historię prawdziwą, realną, przez to niezwykle motywującą i pokazującą, że jeśli tylko się chce, przy odrobinie sprzyjających wiatrów, można prawie wszystko. Nawet wyjątkowo zuchwałe marzenia mają szansę się urzeczywistnić. Nie od razu, nie tu i teraz, nie bez wysiłku i nie bez współpracy z innymi. I nie bez odrobiny szczęścia. 

Agacie Loth-Ignaciuk udało się uniknąć pułapki powielenia i afirmowania naiwnego mitu, że chcieć to móc. Owszem to punkt wyjścia, by osiągnąć cokolwiek, ale same chęci przecież nie wystarczą i warto, by dzieci zdawały sobie z tego sprawę. Takie też założenie przyjęła sobie autorka, o czym świadczy choćby wielokrotne podkreślanie w tekście roli innych osób w tej samotnej wyprawie.

Dzięki takiemu podejściu Loth-Ignaciuk nie stawia również głównego bohatera na pomniku, tekst w żadnym momencie nie przypomina taniej „hagiografii”, sztampowej notki z agencji PR. Aleksander Doba to człowiek z krwi i kości, zwyczajny, a jednocześnie nadzwyczajny, gdyż udało mu się osiągnąć niemożliwe. Choć jego dokonania budzą podziw, on sam nie onieśmiela, a inspiruje. Dodaje innym skrzydeł.

Poniekąd to zasługa przyjętej konwencji. Autorka skupia się bowiem przede wszystkim na dwóch samotnych wyprawach pana Aleksandra. Tych, w których udało mu się pokonać Atlantyk w kajaku. W książce omówiono kwestie techniczne, organizacyjne, zagadnienia geograficzne. Opisano zarówno rzeczy, które przyszły łatwo (mniejszość), jak i te, które zostały wypracowane metodą prób i błędów (najczęstsze). Nie pominięto przy tym spraw trudnych, porażek. Słowem, twórcy rozłożyli pozornie romantyczną wyprawę jak z awanturniczej powieści na czynniki pierwsze, a te okazały się być bardzo prozaiczne. Co nie oznacza, że mniej magiczne, mniej ciekawe. Wręcz przeciwnie.

W krótkich napisanych prostym językiem akapitach autorka pokazuje cały proces realizacji marzenia - od chwili pojawienia się samego pomysłu, poprzez etap projektowy (tak naprawdę niekończący się nigdy) po wyzwania, którym musiał sprostać kajakarz już podczas rejsu.

Książka odpowiada na te wszystkie pozornie głupie pytania, które przyszły mi do głowy, gdy śledziłam relacje z wypraw w telewizji. Jak upchnąć w malutkim kajaku wszystkie niezbędne rzeczy? Jak wygodnie (w miarę) ułożyć się do snu w tej łupinie? Czy pan Doba zje choć jeden ciepły posiłek? I skąd na środku bezkresnego oceanu wiadomo, w którą stronę należy się kierować. I wreszcie fizjologia, szczególnie w zakresie spraw grubszych. No jak? Odpowiedzi na te pytania wcale nie należały do kategorii oczywistych. Co to, to nie. Rutynowe czynności, na które nie zwracamy uwagi na co dzień, tutaj okazywały się skomplikowanymi operacjami logistycznymi. Spójrzcie chociaż na proces parzenia kawy.

Czytelnicy znajdą tu także solidną dawkę wiedzy oceanologicznej, geograficznej. To niezbędne minimum, by zrozumieć, z jaką potęgą musiał się zmierzyć bohater. Te wszystkie prądy morskie, sztormy, tornada, oceaniczne góry i doliny, Golfsztrom, a nawet pospolite burze w tych okolicznościach przeobrażające rejs w przerażającą wyprawę pełną zagrożeń i pułapek, naprawdę robią wrażenie.

To nie jedyna książka poświęcona Aleksandrowi Dobie przeznaczona dla młodszych, ale właśnie ta wyróżnia się wyjątkową szatą graficzną. To rasowa utrzymana w minimalistycznej formie powieść graficzna, trochę inspirowana wydaną przez Kulturę Gniewu „Wyprawą Shackletona” Williama Grilla. Obie pozycje łączy nie tylko tematyka, ale i oszczędne operowanie kolorem - różne warianty błękitu, bieli, czerni i szarości. Bartłomiej Ignaciuk jednak nie tyle naśladuje, co twórczo przetwarza koncept. Ilustracje choć proste, pełne są dodatkowej treści, nie tylko czysto informacyjnej. W wielu wypadkach tworzą one nastrój, niosą duży ładunek emocjonalny. Grafika przedstawiająca końcówkę wyprawy, na której na czarnym tle widzimy Aleksandra Dobę w kajaku triumfalnie trzymającego wiosła w górze, to najlepsze podsumowanie całej historii.

Tekst współgra z grafiką, grafika nawiązuje dialog z tekstem. Razem tworzą spójną, czytelną całość. Nie bez znaczenia jest także układ poszczególnych elementów na rozkładówkach, w tym niekonwencjonalne, świadome wykorzystanie światła na stronie, proporcji pomiędzy tym, co wyrażone poprzez słowa, a tym, co przekazane poprzez obraz.

Dzięki prostemu językowi i fascynującej historii „Doba na oceanie” spodoba się dzieciom powyżej szóstego roku życia. Autorzy jednak uciekają od banału, nie idealizują bohatera, nie grają na najprostszych emocjach. To sprawia, że książka nie znudzi dorosłych. Każdy znajdzie w niej coś dla siebie. Inspirującą, nietuzinkową osobowość, trochę awanturniczy klimat rodem z XIX wieku, walkę z własnymi ograniczeniami (w tym z wiekiem), żywioł, nieokiełznaną naturę i świat nowoczesnych technologii. A przede wszystkim niesamowitą przygodę.

I koniecznie wybierzcie wersję w twardej okładce!!!

DOBA NA OCEANIE. JAK PRZEPŁYNĄĆ ATLANTYK KAJAKIEM?

Tekst: Agata Loth-Ignaciuk

Ilustracje: Bartłomiej Ignaciuk

Wydawnictwo: Druga Noga

Data wydania: 2018

Oprawa: miękka (książka dostępna również w oprawie twardej)

Liczba stron: 88
Format/forma: midi

Rekomendowany wiek: 6+