Jeśli niezwykła postać Aleksandra Doby (klik do recenzji) nie zaciekawiła waszych dzieci, być może odnajdą swojego guru, mistrza, idola w kolejnej pozycji z kategorii 'inspirujące'. W „Pionierach, czyli poczcie niewiarygodnie pracowitych Polaków” Marta Dzienkiewicz prezentuje biografie dwudziestu trzech wyjątkowych osób, które wyprzedzały swoje czasy. Dodatkowo wszystkie były przynajmniej z urodzenia naszymi rodakami.
Znajdziemy tu życiorysy reprezentantów takich dziedzin wiedzy jak astronomia (Jan Heweliusz), fizyka (Zygmunt Wróblewski), matematyka (Stefan Banach), archeologia (Kazimierz Michałowski) i wielu wielu innych. Przeczytamy o słynnych podróżnikach, w tym na poły legendarnym Janie z Kolna, Henryku Arctowskim (badacz Antarktydy), eksploratorze chilijskich złóż miedzi Ignacym Domeyce, a także o Kazimierzu Nowaku, który samotnie przemierzył Afrykę na rowerze. Poznamy dwóch Malinowskich: Bronisława - antropologa i etnologa, oraz Ernesta - budowniczego kolei transandyjskiej.
Nie zabrakło wynalazców i tych słynnych (Ignacy Łukasiewicz - lampa naftowa, Kazimierz Prószyński - kamera filmowa), i tych, o których pamięć niestety nie przetrwała. Któż z was wiedział, że kamizelkę kuloodporną wynalazł Polak - Kazimierz Żegleń, a Stefan Drzewiecki konstruował pierwsze łodzie podwodne?
Autorka prezentuje również prekursora polskiego szybownictwa Czesława Tańskiego, odkrywcę witamin Kazimierza Funka, Jana Czocharskiego (jego metoda otrzymywania monokryształów umożliwiła rozwój współczesnej elektroniki), Mariana Rejewskiego kryptologa należącego do zespołu, który złamał szyfr Enigmy i Jacka Karpińskiego, twórcę pierwszego polskiego minikomputera. Przyznam szczerze, że o Tańskim i Karpińskim nigdy wcześniej nie słyszałam.
Cieszy, że autorka uwzględniła choć kilka nietuzinkowych kobiet. Smuci, że tylko cztery. Oczywiście znalazła się wśród nich Maria Skłodowska-Curie, ale także twórczyni nowoczesnej kosmetologii Helena Rubinstein, wybitna antropolożka badająca między innymi Syberię Maria Czaplicka i Wanda Rutkiewicz, której przedstawiać chyba nie ma potrzeby. Doceniona dość ciekawą wzmianką została żona Heweliusza.
Niestety jedno zdanie psuje cały pozytywny efekt. Oględnie rzecz ujmując, pani Rubinstein charakteryzowała się dość specyficzną osobowością (aniołem nie była). Owszem, zdarzają się kobiety o cechach i zainteresowaniach takich, jakie miała wyżej wymieniona pani. Nieuprawnione i krzywdzące jednak jest posługiwanie się w tym kontekście sformułowaniem stuprocentowa kobieta. Naprawdę kobiecość nie musi być definiowana przez piękno i otaczanie się pięknymi przedmiotami, szczególnie w książce takiej jak ta. Zdanie zbędne, które, prócz powielania stereotypów, nic nie wnosi do narracji.
A narracja w tej książce jest bardzo zacna. Marta Dzienkiewicz po prostu umie posługiwać się słowem w sposób mistrzowski. Każda informacja jest przemyślana, każde zdanie niesie treść dobrze dobraną do wieku odbiorcy. Prosto, z wyczuciem i ze smakiem udało się zachować balans pomiędzy niezbędną faktografią a zwykłą wciągającą opowieścią, anegdotą, a nawet plotką.
Autorka nie mitologizuje postaci, wprost pisze o ich słabościach, wadach, ale i tych cechach, które umożliwiły bohaterom dokonanie wyjątkowych odkryć czy czynów. To po prostu ludzie z krwi i kości. Różni. Zawsze jacyś. Niektórzy poukładani do bólu, inni w wiecznym rozgardiaszu. Czasami przyszło im płacić ogromną cenę za to, jacy byli. Łączy ich, prócz pochodzenia, jedno: pracowitość, konsekwencja w działaniu, ciekawość świata i upór.
Przejrzysty układ książki przypomina leksykon, w którym hasła to kolejne postaci umieszczone chronologicznie według dat urodzenia. Autorka dba również z dużym wyczuciem o to, by wszystkie potencjalnie trudne terminy zostały wyjaśnione.
Lubię nietypową kreskę Joanny Rzezak i Piotra Karskiego, jednak to, co się sprawdziło w przypadku poprzedniej omawianej na blogu pozycji tego duetu (klik do recenzji "Czas start"), tym razem nieco zawodzi. Po pierwsze ciężkie, mało czytelne obrazy przytłaczają tekst, panuje tu ilustracyjny zaduch. Brakuje po prostu przestrzeni, oddechu. Poniekąd wynika to z użytej palety barw (przygaszone kolory, małe ich zróżnicowane na poszczególnych rozkładówkach), która w połączeniu z ciekawą przypominającą drzeworyt grafiką daje właśnie taki efekt. Po drugie warstwa graficzna trochę za bardzo kojarzy się z pracą duetu Mizielińskich „Co z ciebie wyrośnie". W tamtym przypadku również narzekałam na brak światła, teraz zwracam honor. W porównaniu z „Pionierami” przestrzeni pozostawiono tam aż nadto (klik do recenzji "Co z Ciebie wyrośnie" ).
Życiorysy przedstawione w „Pionierach” prowokują do dyskusji na wiele tematów. Od samej definicji wyjątkowości, wybitności, od której ucieka sama autorka już w przewrotnym podtytule stawiającym na pracowitość, po historię, kulturę, przemiany społeczne. Dlaczego pionierami byli głównie mężczyźni? Czemu aż tak wiele osób nie mogło realizować swoich marzeń w Polsce? Czy kategoria pochodzenia ma w ogóle jakiekolwiek znaczenie? Co zdecydowało, że niektórzy pionierzy zostali docenieni już za życia, a odkrycia innych musiały poczekać na swój czas? Czy wady zawsze są wadami, a zalety zaletami? Zaproszenie do rozmyślań czy to grupowych (scenariusze lekcji same przychodzą do głowy), czy indywidualnych to wielki atut tej książki. (8+)
PIONIERZY, CZYLI POCZET NIEWIARYGODNIE PRACOWITYCH POLAKÓW
Tekst: Marta Dzienkiewicz
Ilustracje: Joanna Rzezak, Piotr Karski
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Data wydania: 2013
Oprawa: twarda
Liczba stron: 112
Format/forma: midi
Sugerowany wiek: 8+
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz